Khoảng 3 năm trước đây, khi tôi đang ngồi ở bàn làm việc, nghĩ về công việc của mình thì nhận được email từ một đồng nghiệp mời tôi tham gia Linkedln. Tôi đã tự hỏi: “cái Linkedln này là cái gì vậy? Có phải là một trò chơi đa cấp không?” Tôi đã nghĩ về người đã gửi cho tôi lời mời tham gia, vì thế tôi đã truy cập vào trang web Linkedln để xem có gì ở đó. Lúc đó, tôi đã không thấy lợi ích gì nên đã không tham gia.

Vài tháng sau đó, một sinh viên thực tập hè đang làm việc cùng với tôi đã gửi email mời tôi tham gia mạng lưới Linkedln của anh ấy. Sau vài ngày tôi chưa phản hồi anh ấy đã chất vấn tôi. Tôi đã thừa nhận là tôi không sử dụng dịch vụ đó. Tôi đã bảo anh ta là: “tôi đã dành nhiều năm để phát triển uy tin nghề nghiệp và xây dựng mạng lưới các đồng nghiệp và bạn bè. Tại sao tôi lại phải cho cả thể giới xem nhỉ điều đó nhỉ?

Ngày càng nhiều những lời mời gửi đến. Cuối cùng, có một lời mời từ một người có cấp bậc cao mà tôi rất kính trọng. Tôi đã không thể từ chối lời mời của ông ấy. Tôi chẳng có tí ý niệm nào rằng một công cụ như Linkedln (hay Facebook, hay các mạng xã hội/kinh doanh khác) sẽ giúp ích cho tôi. Bây giờ tôi tập trung tìm hiểu.

E-persona: không chỉ đơn giản chỉ là LinkedIn

Ngay cả khi bạn từ chối tham gia bất kỳ mạng xã hội nào, thì vẫn có thông tin về bạn trên Internet. Chắc hẳn là bạn quen thuộc với cụm tự : “vanity Google”. Nếu chưa biết thì tra tìm trên mạng, sau đó tra tìm tên của bạn. Điều thú vị gì hiện ra nào? Chính là thông tin điện tử cá nhân của bạn: một bản ghi về chính bạn được lưu và bộc lộ trên các trang Web. Tất cả các nhà tuyển dụng khi cân nhắc việc có thuê bạn hay không đêu thường tìm kiếm tên bạn trực tuyến. Tôi đã làm việc đó với tất cả những người lọt vào chung khảo (shortlist).

Các trang mạng xã hội trực tuyến có thể là một phần trong thông tin điện tử cá nhân của bạn, và khác với Internet, bạn có thể quyết định những thông tin gì thì nên đưa lên profile của bạn. Với chỉ lý do đó thôi đã cho thấy việc quản lý tích cực thông tin điện tử cá nhân của bạn thông qua việc sử dụng một mạng liên kết xã hội trực tuyến là một ý tưởng hay. Cũng giống với một bản sơ hiếu lý lích hay một lá thư giới thiệu hay, thông tin điện tử cá nhân được xây dựng tốt sẽ phản ánh sự sâu sắc, tính chuyên nghiệp và tính cạnh trạnh của bạn. Dù đó là một trang web cá nhân hay profile ở Linkedln hay Facebook, thì việc đưa một hình ảnh chuyên nghiệp có chủ đích sẽ chẳng có tổn hại gì.

Hệ quả của nó rất hiển nhiên: cách sử dụng không phù hợp, hay thiếu kinh nghiệm sẽ có thể là sự trở ngại lâu dài. Rất nhiều câu chuyện xoay quanh việc ông chủ kiểm tra trang Facebook của ứng viên xin việc chỉ thấy các hình ảnh hay những lời bình luận gây cười.

Ba Nên (và một Không Nên) khi tham gia mạng xã hội trực tuyến

Tìm việc

Bạn có thể sử dụng các địa chỉ mạng liên kết xã hội trực tuyến để tìm việc bằng nhiều cách khác nhau. Bạn có thể tìm địa chỉ liên lạc trong các công ty hay các tổ chức mà bạn quan tâm thông qua mạng liên kết bạn bè hay đồng nghiệp (và những người mà họ quen biết). Bạn có thể tìm hiểu người ở các công ty này và tìm hiểu về sở thích và nền tảng giáo dục của họ (một cách tốt để chuẩn bị cho các cuộc phỏng vấn). Bạn cũng có thể tìm người có thể phù hợp với một cuộc trò chuyện lấy thông tin cho một cuộc phỏng vấn nhờ vào mạng lưới liên kết bạn bè của bạn; một cuộc trò chuyện lấy thông tin là một cách cực kỳ hiệu quả để tìm hiểu công việc và ông chủ mà bạn quan tâm và cũng là cách để gửi sự quan tâm của bạn đến họ.

Mạng chuyên môn (nghề nghiệp)

Ngay cả khi bạn đang không cần tìm việc, bạn cũng có thể sử dụng các địa chỉ mạng liên kết xã hội để lướt tìm các cơ hội việc làm. Kết nối với bạn bè ở các tổ chức khác nhau và hiểu được ai biết ai trong mạng liên kết của bạn là một tài sản  cực kỳ hiệu quả trong việc thăng tiến công việc. Tôi đã rất hứng thú khi thấy mạng liên kết của tôi kết nối với mạng liên kết của bạn bè tôi và phát hiện thấy vài người bạn tâm đầu ý hợp mới quen. Trong một số trường hợp, sự kết nối không mong đợi này có thể mang đến những cơ hội mới. Rất nhiều các mạng liên kết xã hội có hàng loạt các chức năng và đặc tính cho phép bạn tìm kiếm mọi người: bạn bè và đồng nghiệp cũ, những người làm công việc thú vị ở những công ty thú vị, và vv. Một số địa chỉ này cũng cho phép bạn đăng tải và phản hồi các câu hỏi, xin thư giới thiệu tới các chuyên gia khác. “Network while you work, don’t just network when you need work”.

Mạng xã hội

Các công cụ trực tuyến có thể giúp bạn tìm bạn bè cũ và mới, kết nối với những điều thú vị mà không liên quan gì đến công việc. Từ trang web có tính chất chính thống (Match.com) đến trang ít chính thống hơn (Craisglist.org), hay Facebook, thì có rất nhiều cách khác nhau để tìm người có cùng sở thích với bạn. Giữ liên kết với bạn học và cựu sinh viên của trường có thể rất có ích; và trên hết là không có sự phân biệt rõ giữa mạng liên kết cá nhân và mạng liên kết công việc. Đối với những sinh viên và postdocs tốt nghiệp ở nước ngoài, điều này có thể quan trọng đặc biệt. Cộng đồng những người cùng quê hương có thể  là một mạng liên kết hiệu quả và là đồng cơ mạnh mẽ đối với bạn. Facebook cho phép người sử dụng thiết lập các nhóm liên kết có cùng sở thích một cách dễ dàng.

Tạo nhiều liên kết và bạn bè theo số lượng (Một Không Nên))

Ngay cả khi bạn có ý định rõ ràng về cái bạn hi vọng sẽ đạt được thông qua các công cụ của mạng liên kết xã hội, bạn vẫn có thể dễ sử dụng sai hay sử dụng chúng nhiều quá mức. Tôi đã lướt qua các profile trên Facebook (500 bạn bè) và trên Linkedln (hơn 500 địa chỉ liên lạc); tôi nghi ngờ định nghĩa về bạn của họ có phần dễ dãi hơn tôi. Nếu bạn liên kết với tất cả những người mà bạn đã gửi họ danh thiếp, thì dần dần bạn sẽ có hơn 500 liên kết. Nhưng bao nhiều  người trong số họ sẽ nhớ bạn? Và liệu một danh sách dài các liên kết không có sự khác biệt có giúp ích cho bạn ngoài việc cho cả thế giói biết một bản sao tệp địa chỉ của bạn?

Vì thế, ai bạn nên đưa vào danh sách các liên kết và bạn bè của bạn? Nếu ai đó gọi điện cho bạn ở cơ quan, bạn sẽ nghe điện chứ? Nếu có, thì người đó sẽ phù hợp cho mạng Linkedln của bạn. Nếu ai đó goi điện cho bạn vào tối thứ 6, bạn sẽ nghe điện của người đó chứ? Nếu có, thì hãy nhận lời mời kết nối trên Facebook. Bạn có gửi đi thiệp Giáng sinh tới 500 người hàng năm không?

Việc huỷ liên kết với một số người trong mạng liên kết của bạn là việc hoàn toàn bình thường nếu như bạn thấy địa chỉ liên lạc đó không có ích hay là chưa được sử dụng bao giờ; hầu hết các mạng xã hội cho phép huỷ kết nối mà không để người kia biết. Các chuyên gia khuyến nghị là định kỳ bạn nên chọn lọc danh sách các liên lạc của bạn và bỏ bớt đi những kết nối không hoạt động tích cực.

Hãy nhớ rằng những mối quan hệ “nồng ấm” luôn chiến thắng

Các công cụ xây dựng mạng lưới trên nền tảng internet nhấn mạnh yếu tố căn bản là: mạng liên kết “thực” của bạn mới là tài sản nghề nghiệp và cá nhân quan trọng nhất,  chứ không phải là một đống các tên trong cột “Friends” trên Facebook. Mạng liên kết của bạn sẽ là nơi bạn có được công việc trong tương lai, nơi bạn sẽ có bạn bè và đồng nghiệp trong tương lai, và khá là thường xuyên nó còn là nơi bạn tìm thấy bạn đời của bạn.

Các công cụ trực tuyến mở thêm ra các cách bạn có thể kết nối với người khác, nhưng chúng không thể thay thế việc gặp gỡ trực tiếp mặt đối mặt. Dù là trong một cuộc trao đổi tìm hiểu thông tin, một cuộc thảo luận công việc, hay một cuộc “social gathering”, thì liên lạc cá nhân vẫn phổ biến  cho tìm kiếm công việc và sự nghiệp nghề nghiệp của bạn. Nếu bạn phải lựa chọn giữa việc thêm 5 liên kết vào danh sách Linkedln của bạn và việc ra ngoài ăn trưa với một người bạn trong danh sách các kết nối, thì nên chọn đi ăn trưa.

Bài dịch từ “E-persona non-grata” đăng trên Science Career năm 2008.

Persona non-grata là cụm từ chỉ những người không được chào đón đến một nước khác. Trong tiêu đề này tác giả đã “chơi chữ” nên người dịch để nguyên